Projektowanie schronów i ukryć

Sytuacja krytyczna może się zdarzyć w każdej chwili. Może to być zarówno katastrofa naturalna jak i wojna. Na terenach, gdzie zaczyna brakować żywności i leków, zaczynają się zamieszki i rabunki, często jeszcze przed przybyciem wrogiej armii. Niebezpieczeństwo to nie tylko bomby, rakiety, ostrzał artyleryjski i wrodzy żołnierze, ale i ludzie, którzy odrzucając wszelką moralność i wyzbywając się człowieczeństwa, pozwalają się ponieść dzikim instynktom, dlatego tak ważne jest, aby być przygotowanym zawczasu, mieć w zanadrzu skuteczny plan działania, schronienie oraz drogę ewakuacji w razie potrzeby.

Schronem jest obiekt o obudowie konstrukcyjnie zamkniętej, hermetycznej, zapewniającej ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi ze wszystkich możliwych kierunków.

Z kolei przez ukrycie rozumiemy budowlę ochronną niehermetyczną, wyposażoną w najprostsze instalacje, zapewniającą ochronę osób, urządzeń, zapasów materiałowych przed założonymi czynnikami rażenia oddziałującymi tylko z określonych kierunków. Niezbędne zastrzeżenie: ukrycia zapewniają ograniczoną ochronę i nie zabezpieczają przed bojowymi środkami trującymi (w przypadku skażenia należy stosować indywidualne środki ochrony). Mogą jednak skutecznie ochronić np. przed odłamkami czy gruzem w przypadku zawalenia się budynków oraz osłabić promieniowanie przenikliwe.

W razie potrzeby pewne obiekty można potraktować jako doraźne ukrycia zapewniające podstawową ochronę. Zgodnie z wytycznymi szefa Obrony Cywilnej z 2018 r. funkcję takich ukryć mogą pełnić m.in.:

• okopy,
• piwnice,
• ziemianki,
• obiekty z betonowych prefabrykatów.

Ze względu na przeznaczenie schronów, sposób ich budowy i stopień ochrony, jakie dają ukrywającej się w nich ludności, dzielimy schrony na następujące typy:

• Schrony odporne na bezpośrednie uderzenie bomby burzącej. Są to przeważnie schrony zabezpieczające również przed działaniem bomby atomowej.
• Schrony odporne na pośrednie skutki działania bomby burzącej. Zabezpieczają one również ukrytych w nich ludzi przed działaniem bomby atomowej, o ile znajdują się w pewnej odległości od miejsca wybuchu tej bomby.
• Szczeliny przeciwlotnicze stałe. Są one również zaliczane do typów schronów odpornych na pośrednie skutki działania bomby burzącej.
• Przeciwlotnicze ukrycia zabezpieczające, które w zasadzie odpowiadają schronom ujętym w pozycji drugiej (odporne na skutki pośrednie bomby burzącej). Zasadnicza różnica między nimi jest taka, że są one wykonane
  poprzez odpowiednie wzmocnienie i przeróbkę piwnic lub parkingów podziemnych istniejących w różnego rodzaju budynkach.

Podczas zimnej wojny w Polsce piwnice w nowo stawianych blokach projektowane były najczęściej tak, aby mogły też pełnić funkcję schronu. Posiadały niezbędne wyposażenie, w tym także solidne drzwi. Widoczne czasami na podwórkach daszki na niewysokich murach z siatkami to wła­śnie wyjścia awaryjne z piwnic. Również budowane wtedy szkoły podstawowe wyposażone były w podziemne przeciwlotnicze schrony dla uczniów i nauczycieli.

Współcześni deweloperzy kompletnie ten temat pomijają, skupiając się na maksymalnym wykorzystaniu powierzchni użytkowej, którą można sprzedać. Jeśli nawet w nowych domach są piwnice, to bardziej przypominają wąskie korytarze z boksami. A ludzie maksymalnie zastawiają tę często niewielką przestrzeń zbędnymi lub rzadko używanymi rzeczami pod sam sufit. Trudno byłoby tam się pomieścić nawet kilku osobom, nie mówiąc już o wszystkich mieszkańcach bloku.

Garaże podziemne

Zatem pozostają garaże podziemne. Do ich niewątpliwych zalet należy zaliczyć to, że są obszerne, mają sprawną wentylację i dostęp do wody. Niestety, ich największą wadą są szerokie i podatne na uszkodzenia bramy wjazdowe. Nie będą one w stanie zatrzymać nawet pojedynczego pocisku wystrzelonego z karabinu ani tym bardziej odłamków bomb i rakiet czy podmuchu po eksplozji.

W przypadku zaplanowania ukrycia doraźnego w garażu pod­ziemnym należy:

• wydzielić część hali na potrzeby ukrycia i zabezpieczyć ją dodatkowo workami wypełnionymi piaskiem ze stron bezpośrednio narażonych na działanie czynników rażenia z zewnątrz;
• usunąć wszystkie przedmioty łatwopalne – idealnie byłoby usunąć stamtąd również zaparkowane samochody i motocykle;
• używając worków z piaskiem, zbudować dwurzędowy mur przed bramą wjazdową.

Jest to zawsze jakaś opcja, która powinna być rozważona zawczasu.

Uwaga! W pomieszczeniach typowanych na ukrycia nie mogą znajdować się: przewody gazowe, rurociągi przelotowe sieci wodnokanalizacyjnych, centralnego ogrzewania lub ciepłej wody. Mogą bowiem one ulec rozszczelnieniu podczas eksplozji pocisków. Niestety, w większości garaży tego typu rury są przymocowane do stropu.

Piwnica lub podpiwniczenie w domu jednorodzinnym

W budownictwie jednorodzinnym zaleca się w miarę możliwości technicznych i ekonomicznych użyć piwnicy lub podpiwniczenia (względnie wydzielonego pomieszczenia parteru o wzmocnionej konstrukcji) do celów ochronnych. Odpowiednio wcześniej przygotowane, w razie potrzeby mogą być wykorzystane jako pomieszczenia bezpieczeństwa chroniące przed skutkami huraganów, trąb powietrznych oraz innych zagrożeń czasu pokoju lub wojny. Najważniejsze jest wzmocnienie okien i sufitu (stropu)!

Schron przydomowy, Paweł Frankowski